Muzeum dysponuje obecnie
terenem o powierzchni 77 ha.
Posiada bogate zbiory muzealiów ruchomych i nieruchomych.
Zgromadzone są w 80 obiektach dużej i małej architektury wiejskiej z Warmii, Mazur, Powiśla, Małej Litwy, o zróżnicowanych funkcjach, budowie i konstrukcji. Są to budynki mieszkalne, sakralne, zabudowania gospodarcze i przemysłowe. Wyposażenie budynków stanowią eksponaty pokazujące tradycyjne metody pracy i obrzędy na wsi w XIX i XX wieku. Zbiory muzealne kultury materialnej oraz sztuki ludowej przekraczają 14 tys. egzemplarzy.
Obiekty pochodzą z terenów wchodzących w skład Prus Wschodnich w chwili powstawania Muzeum (tj. w roku 1913): Oberlandu (Prus Górnych), Małej (Pruskiej) Litwy i okręgu sambijskiego oraz obecnych regionów północno-wschodniej Polski, z których budynki translokowano (lub odtwarzano) już po II wojnie światowej.
W Muzeum prezentujemy również obiekty, które nie mieszczą się terytorialnie w żadnym z przedstawionych regionów. Chodzi tu o północne tereny naszego województwa, określane w różnych okresach historycznych jako Barcja i Natangia. Są to dzisiejsze powiaty bartoszycki oraz część powiatu kętrzyńskiego.
Upowszechnienie kultury, w rozumieniu naszego Muzeum, to wszystkie działania zmierzające do udostępnienia dziedzictwa kulturowego zgromadzonego w naszej placówce jak najszerszym rzeszom zwiedzających.
To również rozwijanie szeroko pojętych zainteresowań historią i teraźniejszością ziemi, na której żyjemy. Dokładamy wszelkich starań, aby nasza działalność była atrakcyjna, różnorodna, a także nacechowana tematycznie, dlatego w dłużej mierze jest podporządkowana porom roku oraz tradycyjnym świętom ludowym. Jest to oczywiście nawiązanie do dawnego rytmu życia społeczności wiejskiej, uzależnionego właśnie od pór roku i kalendarza kościelnego.
Muzeum prowadzi hodowlę zwierząt gospodarskich.
Nasze muzealne zwierzęta – od koni i krów poczynając, poprzez kozy, króliki, owce, a na drobiu kończąc – stanowią dużą atrakcję dla odwiedzających.
Obiekty znajdują się w naturalnym otoczeniu zieleni, w ogródkach przyzagrodowych uprawiamy kwiaty, warzywa i zioła.
W Muzeum działania związane z projektowaniem i zakładaniem ogrodów wiążą się z podkreślaniem potrzeby zachowania charakterystycznych cech krajobrazu wiejskiego.
