Pod śparogami

Pierwsze polskie tłumaczenia pracy R. Dethlefsena Zagrody wiejskie i kościoły drewniane w Prusach Wschodnich.

Książka jest znakomitym dokumentem architektury dawnych ziem pruskich, którą autor mógł oglądać w całym jej bogactwie i różnorodności zanim postępująca industrializacja wschodniopruskich wsi zmieniła radykalnie ich krajobraz kulturowy.

„Zagrody wiejskie…” ukazują nam złożoność i wielowątkowość dziedzictwa kulturowego Prus i dlatego jest ona tak ważna dla zrozumienia fenomenu tych ziem.

Młyny wietrzne nazywane wiatrakami, niegdyś związanie integralnie z krajobrazem wsi, pozostawione „czasowi” odchodzą w zapomnienie. Wraz z budowlami zanika myśl techniczna, której tradycje sięgają co najmniej średniowiecza. Jest ona elementem podlegającego ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W obawie, że w ciągu najbliższych dekad wiatraki przestaną istnieć zupełnie, pragniemy zwrócić uwagę na konieczność ochrony tych, które jeszcze zostały. W książce pokrótce omówiono historię młynarstwa wietrznego, przedstawiono typy wiatraków: „koźlaki”, „holendry” i „paltraki” oraz ukazano ich obecny stan zachowania na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Publikację wzbogacono o relację Stefana Niziołka, który sporą część swego dzieciństwa spędził, obserwując pracujący wiatrak.

Książka opowiada o królewieckich początkach obecnego Muzeum Budownictwa Ludowego – Parku Etnograficznego w Olsztynku. Ostpreuβisches Heimatmuseum powstało w latach 1909-1913 w Królewcu, na obrzeżach ogrodu zoologicznego. Pierwszym jego dyrektorem został Richard Dethlefsen. Wybudowano wtedy 26 kopii obiektów budownictwa wiejskiego z regionów etnograficznych znajdujących się ówcześnie w granicach Prus Wschodnich. Zbiory muzeum stale powiększały się, a ograniczony obszar nie pozwalał na dalszą rozbudowę. Stało się to przyczyną poszukiwania nowej lokalizacji. Decyzja o translokacji zapadła w roku 1937. W latach 1938-42 większość z tych obiektów przeniesiono na tereny pod Olsztynkiem.

Publikacja dostępna także w niemieckiej wersji językowej.